“Γιατί Ψηφιακά Ακτινογραφικά Συστήματα;”

• Άμεση απεικόνιση και ηλεκτρονική επεξεργασία της ακτινογραφίας.
• Αρχειοθέτηση ηλεκτρονική αποστολή (e-mail) και γρήγορη αναζήτηση της ακτινογραφίας.
• Μείωση της πιθανότητας επανάληψης της ακτινογραφίας.
• Μείωση της απορροφούμενης δόσης ακτινοβολίας του ασθενούς, ανάλογα πάντα με το μηχάνημα και την ικανότητα του χειριστή.

“Τι είναι η Οδοντιατρική Υπολογιστική τομογραφία (Ο.Υ.Τ.);”

Η ΟΥΤ είναι ένας νέος οδοντιατρικής τύπος ακτινογραφικής εξέτασης η οποία παράγει τρισδιάστατες εικόνες των δοντιών και των γνάθων. Μπορεί να σας ζητηθει και ως CBCT (cone-beam computed tomography), dental scan ή και ως DVT.

“Γιατί μου ζητήθηκε να κάνω οδοντιατρική τομογραφία (CBCT);”

Η εξέταση αυτή είναι πολύ χρήσιμη σε πολλούς τομείς της Οδοντιατρικής, ιδιαίτερα για την προεγχειρητική αξιολόγηση του οστού για την τοποθέτηση εμφυτευμάτων, αλλά και για έγκλειστα δόντια, κύστεις και πολύπλοκες ενδοδοντικές θεραπείες. Αν δεν είστε σίγουροι για πιο λόγο σας ζητήθηκε να κάνετε οδοντιατρική τομογραφία θα πρέπει να συμβουλευτείτε τον Οδοντίατρο σας.

“Γιατί δεν επαρκούν οι απλές ακτινογραφίες για τον Οδοντίατρο μου;”

Οι συνηθισμένες οδοντιατρικές ακτινογραφίες είναι δισδιάστατες επίπεδες εικόνες, οι οποίες δεν μπορούν να απεικονίσουν την 3η διάσταση των δοντιών και των γνάθων, με αποτέλεσμα σε πολλές περιπτώσεις να μην παρέχουν επαρκείς πληροφορίες για την ορθή διάγνωση.

“Πως γίνεται η λήψη μιας οδοντιατρικής τομογραφίας;”

Ανάλογα με τον Οδοντιατρικό Τομογράφο που χρησιμοποιείται, ο εξεταζόμενος τοποθετείται συνήθως σε καθιστή θέση. Κατόπιν, ο χειριστής χρησιμοποιεί διάφορες μεθόδους προκειμένου να σταθεροποιήσει το κεφάλι του εξεταζόμενου για να αποφευχθεί τυχαία μετακίνηση κατά τη διάρκεια της λήψης που θα οδηγήσει σε επανάληψη της εξέτασης. Στη συνέχεια, ο τομογράφος θα κάνει μια κυκλική περιστροφή γύρω από το κεφάλι του εξεταζόμενου χωρίς καμιά επαφή και σε απόσταση από αυτό. Μετά το πέρας της λήψης θα πρέπει να ελεγχθεί ότι οι εικόνες που ελήφθησαν είναι ποιοτικά άριστες.

“Πόσο χρόνο διαρκεί η οδοντιατρική τομογραφία;”

Η λήψη της τομογραφίας διαρκεί περίπου μισό λεπτό, αλλά ο συνολικός χρόνος με την προετοιμασία και την τοποθέτηση του εξεταζόμενου μπορεί να διαρκέσει έως και 10 λεπτά.

“Χρειάζεται κάποια ιδιαίτερη προετοιμασία πριν από την λήψη της οδοντιατρικής τομογραφίας;”

Όχι, δεν χρειάζεται κάποια προετοιμασία του εξεταζόμενου. Πριν την εξέταση θα ζητηθεί να αφαιρεθούν κοσμήματα από το λαιμό και σκουλαρίκια, καθώς και οτιδήποτε μπορεί να αφαιρεθεί από το στόμα από τον ίδιο τον εξεταζόμενο (οδοντοστοιχίες, νάρθηκες κλπ).
[/toggle]

“Το πόσο της ακτινοβολίας από μια οδοντιατρική τομογραφία είναι ανησυχητικό;”

Όχι. Αν και η δόση της ακτινοβολίας στην οδοντιατρική τομογραφία είναι υψηλότερη από αυτή των κλασσικών δισδιάστατων οδοντιατρικών ακτινογραφιών, εντούτοις είναι πολύ μικρότερη από τη δόση ακτινοβολίας της ιατρικής αξονικής τομογραφίας (Medical CT), η οποία είναι και η μοναδική εναλλακτική επιλογή για την απεικόνισης της 3ης διάστασης στην γναθοπροσωπική χώρα.
[/toggle]

[toggle title=”Μετά την ακτινογράφηση, παραμένει ακτινοβολία στο χώρο;”

Όχι. Οι ακτίνες Χ παράγονται κατά τη λήψη, η οποία διαρκεί μερικά κλάσματα του δευτερολέπτου. Το ποσοστό που δεν απορροφάται από το σύστημα απεικόνισης αποσβένεται στα υλικά που περιβάλλουν το χώρο. Είναι ακριβώς το ίδιο με την παραγωγή φωτός από μια κοινή λάμπα: όταν διακόπτεται το κύκλωμα, δεν παράγεται φως.

“Πόσο συχνά εκτίθεμαι σε ιοντίζουσα ακτινοβολία;”

Η έκθεσή μας σε ακτινοβολία είναι καθημερινή. Στο φυσικό περιβάλλον στο οποίο ζούμε η ακτινοβολία προέρχεται από το έδαφος και την ατμόσφαιρα. Ειδικότερα, τα πετρώματα, το νερό και ο αέρας περιλαμβάνουν φυσικά ραδιενεργά στοιχεία, όπως είναι το κάλιο, το ράδιο, το ουράνιο και το ραδόνιο. Το ραδόνιο είναι ευγενές αέριο που εκλύεται από το έδαφος και τα οικοδομικά υλικά και στο οποίο αποδίδεται το μεγαλύτερο μέρος της ετήσιας δόσης ακτινοβολίας που λαμβάνει ο οργανισμός μας.
Η επιφάνεια της γης δέχεται συνεχώς και κοσμική ακτινοβολία, η οποία προέρχεται από το διάστημα, δηλαδή από τον ήλιο, καθώς και άλλες άγνωστες ακόμη αστρικές πηγές. Αύξηση της κοσμικής ακτινοβολίας έχουμε κατά τις εξάρσεις της ηλιακής δραστηριότητας. Η κοσμική ακτινοβολία κατά τη διέλευσή της μέσα από τα στρώματα της γήινης ατμόσφαιρας απορροφάται μερικώς και η έντασή της μειώνεται σταδιακά με αποτέλεσμα να είναι σχετικά εξασθενημένη στο επίπεδο της επιφάνειας της θάλασσας. Στην Ελλάδα, η μέση ετήσια ενεργός δόση που δέχεται ένας κάτοικος είναι συνολικά 4,5 mSv ανά άτομο: 2,7 mSv από φυσικές πηγές ακτινοβολίας και 1,8 mSv από τις διαγνωστικές ιατρικές πρακτικές.

“Έκθεση εγκύων σε ακτινοβολία”

Στη διάρκεια της εγκυμοσύνης αποφεύγονται οι εξετάσεις εγκύων με ιοντίζουσες ακτινοβολίες. Ωστόσο, υπάρχουν περιπτώσεις έκθεσης εγκύων για λόγους υγείας, στο πλαίσιο κάποιας διαγνωστικής εξέτασης ή θεραπείας, με χρήση ιοντιζουσών ακτινοβολιών. Η εκούσια έκθεση εγκύων σε ιοντίζουσες ακτινοβολίες για λόγους υγείας πρέπει να πραγματοποιείται, εφόσον είναι ιατρικώς αιτιολογημένη, και λαμβάνονται τα απαραίτητα μέτρα προστασίας κατά την πραγματοποίησή της.

“Έχει η ακτινοβολία άμεσες ή ορατές παρενέργειες;”

Όχι. Η ακτινοβολία δεν προκαλεί ζαλάδα, πονοκεφάλους ή άλλα άμεσα συμπτώματα κατά τη διάρκεια ή μετά το πέρας της ακτινογραφικής εξέτασης.

“Πόση ακτινοβολία επιτρέπεται να δεχθούμε από ακτινογραφικές εξετάσεις;”

Η ποσότητα ακτινοβολίας που δεχόμαστε από ακτινογραφικές εξετάσεις και θεραπείες δεν υπόκειται σε όρια δόσης. Ο λόγος είναι ότι ο εξεταζόμενος ωφελείται άμεσα από την ιατρική πράξη. Ωστόσο, οι ιατρικές εξετάσεις με ακτινοβολίες πρέπει να είναι πάντα αιτιολογημένες, δηλαδή, εκ των προτέρων, να έχει τεκμηριωθεί η αναγκαιότητα της εξέτασης και η χρησιμότητα του διαγνωστικού αποτελέσματος στη διαμόρφωση της θεραπείας.
Επίσης, η ακτινογραφική εξέταση πρέπει να είναι βελτιστοποιημένη, δηλαδή, εκ των προτέρων, να λαμβάνονται όλα τα απαραίτητα μέτρα για την ελαχιστοποίηση των δόσεων χωρίς, ωστόσο, να μειώνονται οι χρήσιμες διαγνωστικές πληροφορίες της εξέτασης.

“Είναι επικίνδυνη η ακτινοβολία;”

Οι ακτινοβολίες συγκαταλέγονται στους 4000 και πλέον καταγεγραμμένους καρκινογόνους παράγοντες. Στην κλίμακα επικινδυνότητας, οι ακτινοβολίες κατατάσσονται στους σχετικά ήπιους καρκινογόνους παράγοντες.
Όταν η ακτινοβολία διαπερνά το ανθρώπινο σώμα για να σχηματισθεί η ακτινολογική εικόνα, προκαλεί ιοντισμό, δηλαδή αλλάζει τη δομή των ατόμων με αποτέλεσμα την καταστροφή μοριακών δεσμών βιολογικών μακρομορίων και δομών (π.χ. DNA) με επακόλουθο την πρόκληση βιολογικής βλάβης σε κυτταρικό επίπεδο.
Ωστόσο, ο ανθρώπινος οργανισμός έχει την ιδιότητα ανάπλασης των βιολογικών βλαβών, κυρίως μέσω των επιδιορθωτικών μηχανισμών κατά την αναπαραγωγή του DNA. Έτσι, στις ακτινογραφικές εξετάσεις με ακτινοβολίες, όπου η δόση ακτινοβολίας είναι μικρή, οι βλάβες λόγω της ακτινοβόλησης και οι επιδιορθωτικοί μηχανισμοί είναι ανταγωνιστικά φαινόμενα, με τους δεύτερους να υπερισχύουν στην πλειονότητα των περιπτώσεων.
Η έκθεση σε πολύ μεγάλες δόσεις ακτινοβολίας, όπως αυτές που παρατηρούνται σε μεγάλης κλίμακας ραδιολογικά ή πυρηνικά ατυχήματα, μπορεί να επιφέρει την άμεση καταστροφή κυττάρων, οργάνων και συστημάτων και να οδηγήσει ενίοτε στο θάνατο του ανθρώπου.
Στην ιατρική, υψηλές δόσεις ακτινοβολίας χρησιμοποιούνται μόνο στην ακτινοθεραπεία, με σκοπό τη στοχευμένη καταστροφή των καρκινικών όγκων με ειδικά σχεδιασμένες δέσμες ακτινοβολίας.